Rond 1250 bouwde Steven van Zuylen langs de Vecht een vierkante woontoren met muren van meer dan 2,5 meter dik. De locatie van de toren was gunstig: het had een strategische positie langs de Vecht én werd omringd door vruchtbare grond die in de loop der eeuwen door de Vecht was afgezet. Het kasteel dankt haar naam aan de bouwer, afkomstig uit het geslacht Van Zuylen.
In de 14e en 15e eeuw wisselde de woontoren verschillende keren van eigenaar. Het was een betwist goed. In de vroege 15e eeuw werd het na de zoveelste twist verwoest en bleef er bijna een eeuw lang niet meer dan een ruïne staan.
Vanaf 1525 kwam die ruïne in het bezit van graaf Willem van Rennenberg, die er een groot waterslot in laat gotische stijl liet optrekken. De contouren die het kasteel nu nog heeft werden door hem gerealiseerd, net als het poortgebouw dat ook nu nog toegang geeft tot het terrein. Het kasteel werd meerdere malen verbouwd, maar het poortgebouw heeft nog grotendeels zijn gotische in- en exterieur.
In 1752 werd het kasteel – inmiddels bijna een eeuw in bezit van de familie Van Tuyll van Serooskerken – grootschalig verbouwd door Diederik Jacob van Tuyll van Serooskerken. Architect Jacob Marot werd aangetrokken om het kasteel te moderniseren. De oostelijke weermuur werd gesloopt, er werd een vleugel aangebouwd om een symmetrisch aanzicht te krijgen en er werd een centrale hal aangelegd op de oude binnenplaats. Het kasteel kreeg grote 18e-eeuwse ramen. Om een groot voorplein te realiseren werd een deel van de gracht gedempt. Slot Zuylen kreeg het uiterlijk dat het nu nog steeds heeft.
Zoals vele welgestelde families in Nederland hadden ook de bewoners van Slot Zuylen op uiteenlopende manieren banden met koloniale handel en slavernij. Op meerdere plekken in Slot Zuylen zijn daar sporen van de vinden, soms goed zichtbaar, maar vaak lees je het er niet direct aan af. In het kasteel staan bijvoorbeeld verschillende VOC kisten. Uit archiefstukken blijkt op welke manier de bewoners financiële belangen hadden in de koloniën. In de 17e, 18e en 19e eeuw hadden verschillende telgen van de familie Van Tuyll van Serooskerken portefeuilles aandelen in koloniale ondernemingen. Sommigen hadden ook aandelen in plantageleningen. Soms ging het om enorme bedragen, waarmee bijvoorbeeld de verbouwing van het kasteel in het midden van de 18e eeuw gefinancierd kon worden.
In 1952 werd Slot Zuylen ondergebracht in een stichting en publiek toegankelijk gemaakt als museum. In de eeuwen sinds de grote verbouwing van de 18e eeuw bleef het exterieur grotendeels ongewijzigd, met uitzondering van kleinere details. Deze laat 19e– en vroeg 20e-eeuwse aanpassingen aan het in- en exterieur werden tijdens een grote restauratie in de jaren 70 ongedaan gemaakt om zoveel mogelijk de 18e-eeuwse toestand terug te brengen. Wat toen gerealiseerd werd, vormt de basis van het huidige kasteelmuseum.
Blijf op de hoogte via onze digitale nieuwsbrief!
